Badanie ultrasonograficzne – USG ciąży jest jednym z podstawowych badań prowadzonych u kobiet ciężarnych. Dzięki niemu można kontrolować rozwój płodu oraz szybko wykryć jego ewentualne wady. Kiedy należy wykonywać badania USG w ciąży i na czym dokładnie one polegają?

Czym jest badanie USG ciąży?

Ultrasonografia ma bardzo szerokie zastosowanie diagnostyczne. Używana jest ona w wykrywaniu różnych dolegliwości, a także jest powszechnie stosowanym badaniem prenatalnym prowadzonym u kobiet ciężarnych.

Badanie USG ciąży jest badaniem bezbolesnym, bezpiecznym, niewymagającym szczególnego przygotowania.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, by kobieta ciężarna wykonała przynajmniej 3 badania USG ciąży na różnych etapach jej rozwoju.

Dlaczego wykonuje się badania USG w ciąży?

Za pomocą badania USG w ciąży ocenia się płód – jego anatomię, wielkość oraz lokalizację, budowę łożyska, przepływy w naczyniach krwionośnych.

Można wykonać je na wszystkich etapach rozwoju płodu, aby ocenić stopień jego wzrostu oraz zdiagnozować nieprawidłowości.

Nowoczesne badania USG ciąży 3D i 4D pozwalają również na uzyskanie trójwymiarowych zdjęć oraz nagrań płodu, które dzięki temu stają się niezwykłą pamiątką.

USG w ciąży – dopochwowe i przez powłoki brzuszne

Badania ultrasonograficzne w ciąży mogą być przeprowadzone na dwa sposoby – jako USG dopochwowe oraz przez powłoki brzuszne.

Dopochwowe USG w ciąży prowadzone jest zazwyczaj jako pierwsze badanie i stosowane jest ono w pierwszym trymestrze do 10 tygodnia ciąży. Z kolei badania USG brzuszne wykonuje się głównie w drugim i trzecim trymestrze.

Kiedy pierwsze USG w ciąży?

Większość kobiet dowiaduje się o ciąży w 2 miesiącu. Wobec tego o tym, kiedy pierwsze USG w ciąży będzie miało miejsce, zwykle decyduje wynik testu ciążowego albo brak miesiączki. Ze względu na rozwój płodu może też pojawić się ucisk na pęcherz w ciąży, a z powodu zmian hormonalnych odczuwane są objawy jak bolesność piersi, rozdrażnienie, zmęczenie, poranne mdłości i wymioty.

Najczęściej do pierwszego badania USG dochodzi w terminie do 10 tygodnia ciąży, natomiast minimalny czas pozwalający na wykrycie ciąży to 5 tydzień.

Pierwsze badanie USG w ciąży wykonuje się jako badanie dopochwowe. Dzięki niemu można ocenić, czy rzeczywiście doszło do ciąży, która widoczna jest jako pęcherzyk ciążowy. Możliwe jest też dokonanie oceny stanu narządów rodnych oraz dokładne zlokalizowanie płodu, co pozwala na wykrycie ciąży pozamacicznej. Pozwala ono również ocenić, czy ciąża jest pojedyncza czy mnoga.

Badanie USG do 10 tygodnia ciąży nie jest obowiązkowe, natomiast wiele kobiet decyduje się na jego wykonanie. 

Terminy badań USG ciąży

Zalecany przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne kalendarz badań USG ciąży obejmuje 3 badania w poniższych terminach:

USG między 11 a 13 tygodniem ciąży

Badanie to bywa również określane jako USG genetyczne, ponieważ jego celem jest skontrolowanie anatomii płodu i wykrycie ewentualnych wad genetycznych.

W trakcie tego badania określa się w szczególności:

• Wiek ciąży, co pozwala również na określenie prawdopodobnego terminu porodu,
• Anatomię płodu – kontroluje się budowę głowy, kończyn, tułowia, wielkość płodu,
• Obecność kości nosowej – jej brak może sugerować zespół Downa,
• Narządy wewnętrzne płodu, między innymi serce, mózg, żołądek, pęcherz moczowy,
• Częstotliwość bicia serca płodu – określana jako FHR, norma to 150-170 uderzeń w ciągu minuty,
• Przepływy krwi,
• Przezierność karkową – nieprawidłowy wynik może sugerować ryzyko zaburzeń chromosomowych.

USG między 18 a 22 tygodniem ciąży

To badanie USG w ciąży nazywane bywa USG połówkowym, ponieważ prowadzi się je w połowie ciąży. Uznawane jest ono za najważniejsze badanie ultrasonograficzne ciężarnej. Trwa około 30-45 minut.

W trakcie tego badania określa się w szczególności:

• Wielkość płodu oraz jego masę,
• Płeć,
• Budowę anatomiczną płodu pod kątem wad wrodzonych – między innymi bada się kończyny, kość nosową, oczodoły, wargi górną i dolną,
• Narządy wewnętrzne, w tym budowę serca oraz jego rytm, kręgosłup, układ nerwowy,
• Przezierność karkową,
• Lokalizację łożyska,
• Ilość płynu owodniowego w worku owodniowym.

USG między 28 a 32 tygodniem ciąży

Jest ono najczęściej ostatnim prowadzonym badaniem USG w ciąży, które umożliwia ostateczną ocenę budowy anatomicznej oraz wykluczenie wad rozwojowych płodu.

W trakcie tego badania określa się w szczególności:

• Budowę narządów wewnętrznych i anatomię płodu,
• Pracę serca płodu,
• Długość kości udowej, wielkość głowy i brzucha płodu – pozwalają one na ocenę jego wielkości i wskazanie przewidywanej daty porodu,
• Budowę łożyska i stopień jego dojrzałości według skali Grannuma.

Jak przygotować się do badania USG ciąży?

Badanie ultrasonograficzne w ciąży nie wymaga szczególnego przygotowania. 

USG może być wykonane zarówno na czczo, jak i po zjedzeniu posiłku. Również może być ono przeprowadzone o każdej porze dnia. 

Nie zaleca się wcześniejszego nakładania na brzuch żadnych kosmetyków, szczególnie oliwek, co może utrudnić obrazowanie płodu.