Łożysko jest narządem przejściowym, który powstaje w okresie ciąży. Czym dokładnie jest łożysko? Jakie pełni ono funkcje i jakie problemy może wywoływać?

Co to łożysko?

Narząd jak łożysko (łac. placenta) jest przejściowym narządem, do którego wykształcenia dochodzi w jamie macicy kobiety w okresie ciąży. Dzięki niemu płód może otrzymywać niezbędne do rozwoju substancje, ale również spełnia ono inne funkcje, między innymi produkuje hormony ciążowe.

Łożysko rozwija się wraz z dzieckiem, a swoją dojrzałość osiąga w 5 miesiącu ciąży, czyli około 18-20 tygodnia. Uzyskuje ono wagę 400-500 gramów i ma kształt dysku o średnicy 20-25 centymetrów. Po porodzie dochodzi do jego wydalenia z jamy macicy.

Jak zbudowane jest łożysko?

W trakcie ciąży łożysko u kobiety powstaje z tkanki łącznej, a także z błony wyścielającej jamę macicy i komórek, które otaczają zarodek, czyli kosmówki.

Łożysko składa się z dwóch części, które określane są jako:

• Część matczyna – określana częścią doczesną, powstaje z błony śluzowej macicy, zawiera od tej strony dużo kosmków, które tworzą liścienie zawierające naczynia włosowate,
• Część płodowa – składa się z kosmówki i omoczni lub kosmówki i pęcherzyka żółtkowego, od tej strony jest ono gładkie.

Z łożyska wychodzi przewód nazywany pępowiną, który łączy je z dzieckiem i odpowiada za doprowadzenie do niego niezbędnych substancji z organizmu matki.

Gdzie znajduje się łożysko?

Narząd ten zlokalizowany jest w górnej części jamy macicy, zwykle przy jej tylnej lub przedniej ścianie. Znajduje się w oddaleniu od szyjki macicy – jego zbyt bliskie położenie, odklejenie się od ściany macicy może powodować zagrożenie dla płodu.

Łożysko jest widoczne podczas badania USG, które pozwala na ocenę jego położenia oraz budowy.

Kiedy powstaje łożysko w ciąży?

Do tworzenia się łożyska w ciąży dochodzi już w pierwszych dniach po zapłodnieniu, a następnie stale towarzyszy ono dziecku w jego rozwoju aż do porodu.

Kształtuje się w całym pierwszym trymestrze ciąży, osiągając dojrzałość około 5. miesiąca. Jednak nawet po tym czasie zmienia ono swoje rozmiary.

Jakie funkcje pełni łożysko u kobiety?

Łożysko człowieka spełnia zróżnicowane funkcje, umożliwiając prawidłowy rozwój płodu. Jako narząd wspólny dla matki i płodu pozwala ono na wymianę krwi, a wraz z nią ważnych substancji, a także ma funkcje wydzielnicze.

Do głównych funkcji łożyska u kobiety w ciąży zaliczają się:

• Wymiana gazowa

Przez łożysko dochodzi do wymiany gazowej u płodu, czyli przekazywania tlenu oraz dwutlenku węgla.

• Dostarczanie substancji odżywczych

Dzięki łożysku płód otrzymuje niezbędne substancje odżywcze przeznaczone do rozwoju, między innymi aminokwasy, glukozę, minerały, witaminy.

• Usuwanie produktów przemiany materii

Łożysko umożliwia też odprowadzanie zbędnych produktów przemiany materii wytwarzanych przez płód.

• Produkcja hormonów

Ważną funkcją łożyska u kobiety jest produkcja hormonów, dlatego działa ono jako gruczoł wydzielania wewnętrznego. 

Wytwarza ono między innymi gonadotropinę kosmówkową (hCG), na podstawie której można wykryć ciążę, a także hormony jak estrogen, progesteron, oksytocyna, laktogen łożyskowy (HPL).

• Ochrona płodu

Dzięki łożysku płód otrzymuje również odpowiednie zabezpieczenie. Zapewnia ono wtedy nie tylko ochronę mechaniczną, ale również stanowi barierę immunologiczną, czyli zabezpiecza przed infekcjami, przenosząc przeciwciała. 

Dodatkowo łożysko chroni płód przed traktowaniem go jako organizm obcy przez organizm matki.

Jakie czynniki mogą spowodować uszkodzenie łożyska?

Do czynników, które stanowią zagrożenie dla łożyska, zaliczane są:

• Nadciśnienie tętnicze,
• Problemy z krzepliwością krwi,
• Urazy brzucha,
• Wczesne pęknięcie błon płodowych,
• Zatrucie ciążowe,
• Operacje w obrębie macicy, na przykład usuwanie mięśniaków.

Jakie dolegliwości powoduje łożysko u kobiet w ciąży?

Nie zawsze łożysko u kobiety w ciąży działa prawidłowo i może ono powodować różne dolegliwości, między innymi są to:

• Łożysko przodujące

Przodujące łożysko co to za dolegliwość? Dochodzi w niej do obniżenia łożyska w jamie macicy. Diagnozowana jest głównie w trzecim trymestrze i jest sygnalizowana przez krwawienie z pochwy.

• Odklejenie się łożyska

Poważny stan, w którym dochodzi do odklejenia się łożyska od ściany jamy macicy. Towarzyszą mu ostry ból, krwawienie z pochwy, omdlenia.

• Starzenie się łożyska

Dochodzi do niego na skutek ciąży przenoszonej, ale również wtedy, gdy kobieta ciężarna nie odżywia się prawidłowo. Łożysko przestaje wtedy spełniać swoje funkcje.

• Nietrzymanie moczu

Powiększające się łożysko, płód oraz zmiany hormonalne powodują, że u kobiet w ciąży częściej dochodzi do problemów z pracą układu moczowego i kontrolowaniem wypływu moczu. Warto sięgnąć wtedy po wkładki chłonne na nietrzymanie moczu, które zapewnią dyskretny komfort.